Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ülke geneli için değer haritası çıkaracak, il il, ilçe ilçe arsa, konut ve ticari birimlerin değerleri tespit edilecek. Böylece kimse satış işlemlerini gerçek değerinin altında gösteremeyecek. 500 bin liralık ev satılıyorsa tapuda 200 bin lira üzerinden işlem yapılmayacak.
Gayrimenkul sektörünü ve alım-satım işlemi yapacak vatandaşları etkileyecek köklü bir düzenleme yolda. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı 100 günlük icraat planlarını açıklarken, ‘Taşınmaz Değerleme Sistemi kurulacak’ demişti. Bu sistem ve işleyişi ile ilgili detaylar da belli oldu. Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü ülke geneli için il il, ilçe ilçe değer analizi yapacak.
Değerler periyodik olarak takip edilerek artış ve düşüşler yansıtılacak. Deprem ya da terör gibi nedenlerle ortaya çıkan değer değişimleri takip edilecek, kamu yatırımları ve düzenlemeleri sonucu ortaya çıkan değer artışları da sisteme eklenecek. Ülke genelinde çıkacak değer haritasının amacı yapılan satışların gerçek değer üzerinden gösterilmesini zorunlu kılmak ve adil bir emlak vergi sistemi kurulmasını sağlamak. Vatandaş 500 bin liralık ev aldığında bunu 200 bin lira diye gösteremeyecek ve gerçek değer üzerinden harç ödeyecek. Bölge değerinin altına işlem yapan vatandaş ya da firma uyarılacak, işlem yapıldıysa Hazine ve Maliye Bakanlığı ilgili birimlerince inceleme yapılacak.
DEĞERLEME RAPORU
Değer haritasının oluşması çalışmalarının 3 yıl içinde tamamlanması ve 2022 başında ülke genelinde devreye girmesi hedefleniyor. Ancak bu süre tamamlanana kadar ara dönem için de bir formül bulundu. Tapu harçlarının piyasa değeri üzerinden alınabilmesine imkan tanımak amacıyla, satış işlemlerinden ‘değerleme raporu’ alınmasına dair acil eylem planı hazırlandı. Satış işlemlerinde değerleme raporu istenmesi ile ilgili zorunluluk Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü’nün çalışmaları devam eden yönetmeliği ile getirilecek. Tasarlanacak sistemle vatandaş çağrı merkezi, web sitesi yada Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) denetimindeki değerleme firmalarına başvurarak taşınmazının değerlenmesini yaptırabilecek. Edinilen bilgilere göre bakanlık bu değerleme sisteminin ek maliyet getirmemesi için de çalışma yapıyor. Bir konut satışında değerleme raporunun 250-300 lira gibi bir bedelle alınması planlanıyor.
YATIRIMCIYA DA AVANTAJ
‘Taşınmaz Değerleme Sistemi’nin bir diğer amacı ise yatırımcı için yer seçim analizi yapılması. Hem yerli hem de yabancı yatırımcılar bu haritalar üzerinden değer artış hızını ve oranını görebilecek. Buradan elde edilecek veriler yer seçim analizi için çok değerli olacak. Belediyeler de kamulaştırma çalışmalarında bu sistemi kullanacak. Sistem 2022’de tam anlamıyla çalışmaya başladıktan sonra süreç izlenecek, eğer Maliye Bakanlığı ile ortak çalışma yapılırsa belediyelere ödenen emlak vergisinde de bu sistemdeki bilgilerden faydalanılacak.
NEDEN DÜŞÜK GÖSTERİLİYOR?
Gayrimenkul alım-satım işlemlerinde kimi zaman gerçek değerler beyan edilmiyor. Çünkü tapu harcı mülkün değerine göre belirleniyor. Alınan mülkün yüzde 4’ü (31 Aralık’a kadar yüzde 3’ü) tapu harcı olarak ödeniyor. Bunu alıcı ve satıcı yarı yarıya paylaşıyor. Söz gelimi 500 bin liralık bir evde 10 bin alıcı 10 bin satıcı 20 bin lira tapu harcı var. Ama bu evin işlemlerde 200 bin lira diye yanlış beyan ederlerse tapu harcı 4 bin alıcı 4 bin satıcı olmak üzere 8 bin liraya düşüyor. Değeri düşük göstermede gelir vergisi de etkili bir faktör. Evini 5 yıldan önce satanlar kazancının yüzde 15’i ile 35’i arasında vergi ödüyor. Satıcı bu vergiden kaçmak için de düşük değer göstermeyi seçiyor.
Mevcut sistemde vatandaşın beyanına göre satış rakamlarının belirlendiğini belirten Gayrimenkul Hukuku Derneği Başkanı Avukat Ali Güvenç Kiraz, “Belediyenin belirlediği rayiç değerler vardır. Bunlar piyasa değeriyle aynı değildir. Diyelim ki belediyenizin belirlediği rayiç değere göre sizin evin değeri 150 bin TL. Ama piyasa değeri 300 bin. Siz bu evi 150 bin liradan düşük fiyata satamazsınız. Çoğu zaman vatandaş daha az harç ödemek için rayicin biraz üstünde ama gerçek değerin altında rakam beyan ediyor. Mesela 151 bin diyor. Eğer o evi satarken 151 bin TL banka yoluyla ödendi, kalan tutarı kayıtlı olmayan bir kaynaktan ve elden ödendiyse Maliye bunu yakalayamıyor. Ama alıcı 300 bin bankadan çekti, 151 bini bankadan transfer edip kalanı elden ödedi. Maliye bu durumda da 151 bin liraya aldıysan neden bankadan 300 bin lira çektin diyerek durumu tespit edebilir. Vatandaşımız hem suç işlememek hem de kendi menfaati için gerçek değerler üzerinden ilerlemeli. Eğer hata yapıp düşük gösterdiyse bunu 1 ay içinde düzeltme hakkı da var. Düzeltmedi ve yakalandıysa hem aradaki farkın harcını öder hem de usulsüzlük cezası kesilir” dedi.
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.