'Genç neslin bilmediği halk takvimi konusu sosyal bilgiler kitabında okutulsun'

SAKARYA (CİHAN)- “Zahmeri, gücük, dert, aprul, hıdrellez, kiraz, orak, çürük, ilkgüz, ortagüz, ahırgüz, karakış.” Geçmişte halk dilinde aylara verilen bu isimler bugün neredeyse unutuldu. Özellikle genç nesil bu isimlere oldukça yabancı. Bu konunun sosyal bilgiler ders kitabına okuma parçası olarak konulması önerisi ise 2 yıldır uygulamayı bekliyor.

Halk dilindeki ay isimlerinin yaşatılması, yeni nesillere aktarılması için 2 yıl önce Sakarya Cemil Meriç Sosyal Bilimler Lisesi öğrencileri, Sakarya’da köy köy gezip yaşlı insanlarla görüşerek 'Alternatif Halk Takvimi' oluşturdu. Öğrenciler bu çalışma ile TÜBİTAK'ın düzenlediği yarışmada derece bile aldı. TÜBİTAK'ın Orta Öğretim Öğrencileri Arası Proje Yarışmasına 'Toprak-İnsan İlişkisinin Biçimlendirdiği Döngüsel Zaman Algısının Alternatif Takvim Bağlamında Analizi' projesi ile katılan öğrenciler yarı finale kadar kaldı. Öğrenciler oluşturdukları halk takviminin ortaokullardaki sosyal bilgiler ders kitaplarına okuma parçası olarak koyulması için de Milli Eğitim Bakanlığı Talim-Terbiye Kurulu Başkanlığı'na Sakarya İl Milli Eğitim Müdürlüğü aracılığıyla talepte de bulundu. Ancak aradan 2 yıl geçmesine rağmen halk takvimi konusu sosyal bilgiler kitabında yer bulmadı.

Öğrencilerin köydeki yaşlı insanlarla görüşüp bu gün unutulan ve eskiden aylara verilen isimler ve özellikleri şöyle;

- Zahmeri (Ocak): 1- 10 ocak Zemheri fırtınası, 30 ocak Erbain Sonu, 31 ocak Hamsin başlangıcı
- Gücük (Şubat): 1-7 şubat ağaç dikme zamanı, 20 şubat 1. cemre (havaya düşer) 27 şubat 2. cemre (suya düşer)
- Dert (Mart): 21 mart Nevruz, 2-5 mart soğukların kırılması, 5-6 mart 3. cemre (toprağa düşer)
- Aprul (Nisan): 21-26 nisan Sitte-i Sevr fırtınası.
- Hıdrellez (Mayıs): 7 mayıs Hıdrellez, 9 mayıs doğu rüzgârları esmesi, 16 mayıs Filizkıra Fırtınası, 6 mayısta ekimler başlıyor. Hıdrellez'den sonra ekimin daha verimli olduğu söylenir.
- Kiraz (Haziran): 3-4 haziran kuzey rüzgârlarının esmesi, 7-8 haziran ekin biçme zamanı, 16 haziran güney rüzgârlarının esmesi, 21 haziran en uzun gün, 30 haziran yaprak aşısı.
- Orak (Temmuz): 4 temmuz Sam rüzgârları başlar. 15 Temmuz orak zamanı, 16-18 temmuz sıcaklar artar.
- Çürük (Ağustos): 5 ağustos orak zamanı biter, 7-10 ağustos sıcaklar azalır, 22 ağustos Sam rüzgârları biter.
- İlkgüz (Eylül): 16-17 eylül sıcakların azalması.
- Ortagüz (Ekim): 1-8 ekim yapraklar dökülmeye başlar, 15 ekim koç katımı zamanı başlar. 19 ekim Bağbozumu fırtınası. 31 Ekim ağaçların budanmaya başlaması.
- Ahırgüz (Kasım): 3 Kasım lodos rüzgârı başlaması. 8-10 kasım pastırma yazı. 20 kasım koç katımı biter.
-Karakış: 1-2 aralık kuzey rüzgârı eser, 9-10 aralık karakış fırtınası eser. 21 aralık Erbain başlangıcı, 26 aralık uzun geceler sonu. CİHAN