Gündem Suriye ve Türk Akımı

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Moskova Merkez Camii’nin açılış törenine katılmak için 23 Eylül’de Moskova’da olacak. Tören sonrası Erdoğan, Kremlin’de Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’le bir araya gelecek. Putin-Erdoğan görüşmesinde Suriye krizi ve müzakere süreci dondurulan Türk Akımı ile ilgili çalışmaların ele alınması bekleniyor.

Erdoğan’ın ziyareti öncesi Soçi’de Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov’la bir araya gelen Dışişleri Bakanı Feridun Sinirlioğlu, Suriye’de Cumhurbaşkanı Beşşar Esed’in olmadığı bir çözümde anlaşma sağlayamamıştı.

IŞİD terör örgütünün bölgede etkinliğini artırması, göçmen sorununun Avrupa içlerine kadar uzaması ile tekrar gündeme gelen Suriye krizinde Rusya ve Türkiye farklı yaklaşımlara sahip. Moskova’nın Suriye ve Irak hükümetleri, Kürt yönetimler ve bölge ülkelerinin de katılımı ile teröre karşı geniş bir koalisyon kurulması önerisine Ankara olumlu bakmıyor. Ankara’ya göre Esed, IŞİD ve diğer PKK bağlantılı Kürt grupların tamamı ile mücadele edilmesi gerekiyor.

Suriye yönetimine başından bu yana destek veren Rusya, bölgede askeri varlığını her geçen gün artırıyor. Ay sonunda New York’ta gerçekleşecek BM Genel Kurul toplantılarının ardından Rusya’nın doğrudan Rusya ordusu ile birlikte terörle mücadeleye başlama ihtimali bulunuyor. Moskova, İran ile de ortak cephe oluşturulması ve Esed’in de yer aldığı siyasi çözüm konusunda mutabık.
Erdoğan’ın Putin’le görüşmesinde bu şartlar altında sunacağı Esed’siz çözüm önerilerinin ne kadar etkili olacağı bilinmiyor. Ancak göçmen sorunu ve siyasi çözüm için karşılıklı diyalogların sürdürülmesi gibi konularda ilerleme sağlanabilir.

TÜRK AKIMI GÖRÜŞMELERİ DONDURULDU

Rusya ve Türkiye arasında tarihi proje olarak tanımlanan Türk Akımı doğalgaz boru hattı müzakereleri donduruldu. Putin’in Aralık 2014’de Ankara temaslarında gündeme getirdiği Türk Akımı ile ilgili sürecin yavaş işlemesi Moskova’da endişelere neden oldu. Ukrayna ile doğalgaz fiyatlarında anlaşma sağlayan Moskova, 2019 sonrası Avrupa’ya transit sevkiyat konusuna sıcak bakıyor. Türkiye’nin sadece bir hat için görüşmelere başlaması ve henüz anlaşmanın imzalanmamış olması Moskova’yı alternatif çalışmalara yöneltti.

Erdoğan’a ziyaretinde Enerji Bakanı Ali Rıza Alaboyun da eşlik edecek. Alaboyun’un 1 Kasım sonrası yeni hükümet kuruluncaya kadar Türk Akımı ile ilgilenmediklerini açıklaması Moskova’da olumsuz değerlendirdi. Rusya, 1 Ocak 2015’den itibaren doğalgazda yüzde 10,25’lik indirim öngören anlaşmayı imzalamıyor. Türkiye, Rusya’dan yıllık 28-30 milyar metreküp doğalgaz alımı yapıyor. Anlaşma sağlanamaması durumunda Türkiye’nin Rusya’yı tahkime götürmesi gündeme gelebilecek.

İKİLİ TİCARET YÜZDE 21,5 DÜŞTÜ

Rusya-Türkiye ekonomik ve ticaret ilişkileri de son dönemde gerilemeye başladı. Ukrayna krizi nedeni ile yaptırım uygulayan ülkelerden gıda alımını donduran Rusya’da oluşan fırsatı Türkiye değerlendiremedi. Rusya Dışişleri Bakanlığı’nın verilerine göre, 2014'te 31,6 milyar dolar olan ticaret hacminin 2015'te sert düştüğü, yılın ilk 7 ayında yüzde 21,5'lik kayıpla 14,4 milyar dolara geriledi. Türkiye'den Rusya'ya ihracatın ise toplamda 4 milyar doları yakalaması beklenmiyor. Putin ve Erdoğan’ın 5 yıl önce Kremlin’de yaptıkları görüşmede belirledikleri, iki ülke arasında 100 milyar dolar toplam ticaret hacmi hedefinin orta vadede gerçekleşmesi hayal görünüyor.