İngiliz Guardian gazetesi dünyayı kasıp kavuran stres çarkının (fidget spinner) mucidinin geçimini zor sağladığını yazdı.
ABD’nin Florida eyaletinde yaşayan Catherine Hettinger, dünya çapında milyonlarca satan stres çarkını 7 yaşındaki kızını eğlendirmek için yaklaşık 20 yıl önce düşündü.
Hatta 8 yıl boyunca da patentini elinde tuttu fakat 2005 yılında yenileme ücreti olan 400 doları (yaklaşık 1413 lira) ödeyemeyince patent boşa düştü.
Stres çarkını bugün üretenler ciddi kâr ederken, 62 yaşındaki Hettinger, mütevazı evinden daha ucuz bir apartman dairesine taşınmış; bağlantısı kopan telefon hattının eski haline gelip gelmeyeceğini ve aracını doğru düzgün çalışır hale getirmek için nasıl para bulacağını düşünüyor.
PATENTİNİ ELİMDE TUTABİLSEM…
Evinin yakınlarında bir kahvecide Guardian’a mülakat veren Hettinger, “Mucit olmak zorlayıcı bir şey. İcatların yalnızca yüzde 3’ü para kazandırıyor. Evini ipotek ettiren ve çok daha fazlasını kaybeden mucitleri gördüm. Ev arkadaşı alıyorsunuz, arkadaşlarınızdan ve ailenizden yardım alıyorsunuz. Çok zor” dedi.
Patenti elinde tutabilse, şimdilerde hatırı sayılır bir servete sahip olacağını da kabul eden Hettinger, “Hiçbir sorunum olmazdı. Bu da çok güzel olurdu” şeklinde konuştu.
Bazı insanların kendisine “Sen deli misin” diye sorduklarını anlatan talihsiz mucit sözlerini şöyle sürdürdü: “Tasarladığım bir şeyi insanların anlaması ve gerçekten işlerine yaraması beni memnun ediyor.”
KÖKLERİ O KORKUNÇ YAZDA
Stres çarkının kökleri, Hettinger için “korkunç bir yazda” yatıyor. Hettinger, 90’lı yıllarda bir kas rahatsızlığı ve doğuştan gelen bağışıklıkla ilgili bir hastalıkla pençeleşiyor ve şimdilerde 30 yaşında olan kızı Sara’yı karnında taşıyordu.
Kas güçsüzlüğü yaratan hastalıklar nedeniyle Sara’nın oyuncaklarını toplayamadığını ve onunla fazla oyun oynayamadığını anlatan Hettinger, hikâyesini şu sözlerle anlattı:
“Bu yüzden bazı şeyleri gazetelerle bir araya getiriyor ve başkaca malzemeleri de bantla tutturuyordum. Aslında bu ilk örneği değildi. Bir şeylerin benzeriydi, onunla farklı bir şekilde oynamaya başladı, ben de onu başka bir amaçla kullanılmak üzere değiştirdim. Birkaç kez yeniden tasarım yaptıktan sonra, stres çarkının temel, mekanik olmayan versiyonu doğdu. Adeta birlikte icat ettik, o döndürebiliyordu, ben döndürebiliyordum. İşte böyle tasarlandı.”
Çocukluğunu Oklahoma Tulsa’da geçiren Hettinger, icadının geliştirilmiş versiyonunu Florida çevresindeki el sanatları fuarlarında sergileyip satmaya çalışmış: “Proje harikaydı. Esasen ne kâr ne de zarar ettim. Tertibatları sattım ve birkaç bin kişiyle test ettim.”
Tasarımı test eden oyuncak devi Hasbro, stres çarkını üretmeme kararı almış ve projeyi adeta ölüme terk etmiş.
Hettinger, “Ben teknisyenim. Multimilyon dolarlık anlaşmalar yapan biri değilim. Param olsaydı ya da bir sermayedar bulabilseydim, farklı olurdu” dedi.
Stres çarkı Britanya ve ABD’de bazı okullarda yasaklandı. Fakat çarkın odaklanma sorunu yaşayan çocuklara iyi geldiğini düşünenler de var.
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.