"4 işçinin öldüğü viyadük faciası önlenebilirdi"

İzmir'in Menemen ilçesi Koyundere Mahallesi'nde yapımı devam eden İzmir-Çanakkale otoyolu viyadük inşaatında meydana gelen ve dört işçinin hayatını kaybettiği iskele çökmesi kazasıyla olarak, İnşaat Mühendisleri Odası (İMO) İzmir Şubesi tarafından bir rapor hazırlandı. Raporda, çalışma alanı olan kalıp iskelesinin teknik güvenlik gerekleri, İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği önlemleri açısından, tasarım, kullanılan malzeme, uygulama ve denetim eksiklikleri ve yanlışları sonucu bu iş kazasının, öngörülebilir ve önlenebilir nitelikte olduğu belirtildi.

İMO İzmir Şubesi tarafından oluşturulan heyet, kazanın meydana geldiği 4 Ağustos ile 5 ve 6 Ağustos tarihlerinde üç kez olay yerine giderek teknik inceleme ve değerlendirmelerde bulundu. İMO heyeti tarafından hazırlanan raporda, kaza şöyle özetlendi: “Şantiyedeki çalışanlardan, olay günü sabah saat 06.00– 07.00 arasında başlayan beton dökümünün bitirilmesine yakın, saat 11.45 civarında iş kazasının olduğu bilgisi edinilmiştir. İş kazasının meydana gelmesinden hemen önce 5 işçinin öğle yemeğine gittiği, kalıp üzerinde beton dökümünü tamamlamak üzere devam etmekte olan 6 çalışandan 2 işçinin kalıp üzerinde kaldığı ve kurtulduğu, 4 işçinin ise aşağıya düştüğü bilgisi, işçilerce heyetimize söylenmiştir. 3 işçi ve 1 beton pompası operatörü, çöken iskele ve kalıp nedeniyle 20 metre yükseklikten, henüz dökülmüş taze betonla birlikte zemine düşmüşler, olay anından sonra başlayan ve geceyarısına kadar süren kurtarma çalışmalarının sonucunda çıkarıldıklarında ne yazık ki yaşamlarını yitirmişlerdir.”

'EN ÖNEMLİ NEDEN SORUNLU KALIP İSKELESİ'

İMO raporunun sonuç ve değerlendirme bölümünde de önemli tespitlere yer verildi. Viyadük ayağındaki çökme sonucu meydana gelen iş kazasının en önemli sebebinin, arızalı kalıp iskelesi olduğu belirtildi. Raporda, kalıp iskelesiyle ilgili şu değerlendirmelerde bulunuldu: “İskelenin kalıp bağlantısını sağlayan üst bölümdeki yükseklik ayarlı dikmelerin, konsol kiriş ucuna doğru sonuna kadar uzatılacak şekilde yükseklik ayarlarının açılması, yükseklik ayarları sonuna kadar açılan dikmelerin uzayan boyları nedeniyle üzerine gelen ve taşıması gereken yükler altında narin elemanlara dönüşmesi, narinlik etkisinin ise bu elemanların burkulmasına yol açması, narinlik etkisinin önüne geçilebilmesi ve ayarlı dikme elemanlarının, taşıyıcı iskele sisteminin, dolayısıyla da betonarme kalıbın stabilitesinin sağlanması amacıyla iki yönde dikmeler arasında düzenlenmesi gereken yatay ve diyagonal bağlantı elemanların kullanılmaması sonucunda söz konusu yükseklik ayarlı dikmelerin üst uçlarından kopmasıyla iskele çökmesinin meydana geldiği, en etkili kanaat olarak oluşmuştur.”

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından hazırlanan, "Ahşap, Çelik ve Alüminyum Alaşım Ön Yapımlı Bileşenlerden Oluşan Dış Cephe İş İskelelerine Dair Tebliğ"in 19 Eylül 2014 tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanarak, 1 Temmuz 2015’te yürürlüğe girdiği hatırlatılan raporda, iş kazasının meydana geldiği bu ihaleyle benzeri birçok inşaat işlerindeki iskelelerin, bu tebliğ kapsamı dışında bırakıldığının altı çizildi.

İŞÇİ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİ AÇISINDAN TESPİTLER

Raporda, işçi sğlığı ve iş güvenliği önlemleri açısından şu tespitlerde bulunuldu: “Viyadük inşaatı yapılan şantiyeyi çevreleyen bir koruma sınırının oluşturulmadığı, işçi sağlığı ve iş güvenliği önlemleri, uyarı levhası vb. işaretlemelerin bulunmadığı, viyadük ayakları kalıp iskelelerine montajlı çalışma seviyelerine erişim amaçlı merdivenin kesintili, tehlikeli ve üst ucunun kalıba ulaşmadığı, iskelenin üst kotlarında, kalıp seviyesinde ve kalıp altında çalışma platformu olarak serbest koyulmuş kalasların kullanıldığı, yer yer uçlarından üst üste bindirildiği, kalasların birbirleri arasında ya da kalıpla kalaslar arasında büyük boşluklar kaldığı çalışma alanının işçilerin yüksekten düşmesine neden olacağı, kalıp çevresindeki yan koruma amaçlı korkuluğun inşaat demirleri kullanılarak yapıldığı ve düşmeleri önleyecek mukavemeti sağlayamayacağı, standart dışı ve güvensiz oluşturulduğu, yerinde yaptığımız incelemede şantiyeden edindiğimiz iş donanımlarını çalışma seviyesine taşıma amaçlı sepetle işçilerin de çıkarılıp indirildiği bilgisine istinaden, çalışanların bu şekilde taşınma şeklinin tehlikeli ve kesinlikle kabul edilemez olduğu değerlendirilmiştir. Ayrıca yüksekten düşmelere karşı güvenlik ağı ile yatay ve düşey yaşam hatlarının kullanıldığı görülememiştir. Kalıp iskelesinin yapısal durumu, kullanılan elemanlardaki uyumsuzluk ve eksiklikler nedeniyle güvenli bir çalışma alanı oluşturulmamıştır. Çalışma alanı olarak kalıp iskelesinin teknik güvenlik gerekleri, işçi sağlığı ve iş güvenliği önlemleri açısından tasarım, kullanılan malzeme, uygulama ve denetim eksiklikleri ve yanlışları sonucu 4 çalışanın ölümüyle sonuçlanan müessif iş kazası, öngörülebilir ve önlenebilir niteliktedir.”