Çalışma hayatının bir numaralı gündem maddesi ‘kıdem tazminatı fonu’. Sendikaların görüşüne göre şekillenecek düzenlemede ‘Avusturya Modeli’ öne çıkıyor. Peki ilk kez 2009’da gündeme gelen modelde neler var?
Türkiye’nin gündemini 40 yıldır meşgul eden kıdem tazminatı, fona dönüşecek. Bu dönüşümde ‘Avusturya Modeli’nin esas alınması bekleniyor. Modelin avantajı çok. Her yıla karşılık 1 aylık brüt ücret olan kıdemin yarıya düşecek olması ise işçileri tedirgin eden kısmı. Ama model, kaybın vergi teşviği ve fondan elde edilecek kazançla kapatılması üzerine kurulu. Avusturya Modeli’yle ilgili merak edilenleri İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı Dr. Sadettin Orhan’a sorduk. İşte detayları...
NEMALANIP KAZANDIRACAK
● AVUSTURYA FONA NE ZAMAN GEÇTİ?
2003’te geçti. Bundan önce Türkiye’dekine benzer bir kıdem sistemi vardı.
● YENİ SİSTEMDE İŞVEREN NE ÖDÜYOR?
Fon sisteminde, işverenler her ay çalışanın ‘brüt ücretinin’ yüzde 1.53’ü kadar fona para yatırıyor. Toplu sözleşmelerde daha yüksek oranlar belirlenebiliyor. Bu birikim, nemalandırıldığından ve vergi avantajları sağlandığından, yeni sistemde
kıdem tazminatı eski sistemle aynı rakama denk geliyor.
PARAYI ÇEKEBİLİYOR
● YENİ SİSTEMDE İŞÇİ KIDEMİ NE ZAMAN ALACAK?
Avusturya Modeli’nde bir işçi 3 yılı tamamlayınca tazminatın tamamını çekebiliyor.
Bu 3 yılın aynı işyerinde geçmesi ya da işten ayrılmak gerekmiyor. Üç yılın sonunda tazminatını hesapta tutmaya devam ederse, ilave vergi teşviği alıyor. Emekli olan, işten ayrıldıktan sonra 5 yıl hiç çalışmayan da fondaki parayı çekebiliyor.
İSTEYEN DEVREDECEK
● MEVCUT HAKLAR NE OLACAK?
Çalışanlara üç tercih sunuldu:
■ Eski sistemde devam etmek.
■ Eski haklarını saklı tutup, yeni dönem için yeni sisteme geçmek.
■ Eski sürelerine ait tazminatını yeni sisteme transfer ederek, yeni sisteme geçmek.
Geçiş süreci vergilerle teşvik edildiğinden, 2008 sonunda çalışanların yüzde 65’i yeni sisteme geçti.
ESNAF DAHİL OLACAK
● KIDEM FONUNU KİM YÖNETİYOR?
Bireysel kıdem tazminatı fonunu özel fon şirketleri yönetiyor. Bu şirketlerin uymaları gereken kuralları Sermaye Piyasası Kurulu belirliyor. Fon şirketini işveren
ve çalışan birlikte seçiyor.
ESNAF, BAĞIMSIZ ÇLIŞANLAR VE MEMURLAR KIDEM FONUNA DAHİL Mİ?
Avusturya’da esnaf ve diğer bağımsız çalışanlar 1 Ocak 2008 itibarıyla kıdem fonuna dahil edildi. Memurlar fon kapsamında değil.
ÇALIŞANLAR KENDİ KIDEM HESABINI GÖREBİLİYOR MU?
Fon şirketleri, her yıl çalışanlara rapor gönderiyor. Raporda, fon hesabında ne kadar para biriktiği, kârlılığın ne kadar olduğu, gelecek yıllarda kâr beklentisinin
ne olduğu bilgileri yer alıyor. İsteyen internetten hesabını takip edebiliyor.
DEVLET GÜVENCESİ
FON ŞİRKETİ BATARSA NE OLUR?
Çalışanların kıdem tazminatını işleten fon şirketinin batması halinde devlet, kıdem tazminatı ana para tutarını çalışana ödüyor.
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.